Een fysio- of ergotherapeut bij S&L Zorg behandelt vaak complexe problemen die in de meeste gevallen te maken hebben met de beperking. Soms zijn er meerdere problemen tegelijkertijd. Dit maakt een behandeling nog net wat uitdagender. De laatste extra uitdaging zit hem in de communicatie met de bewoner. Een bewoner geeft het bijvoorbeeld niet altijd zelf aan als hij of zij pijn heeft of een spalk niet prettig vindt zitten. Onder begeleiding van de fysio- of ergotherapeut werkt de bewoner aan verbetering van lichamelijke klachten. Het doel is gemakkelijker en gezonder bewegen, je lichaam zo goed mogelijk laten functioneren en daardoor zo prettig mogelijk leven. Misschien is het nodig leefgewoonten te veranderen. Bijvoorbeeld door meer te bewegen of te sporten. Therapeuten adviseren en begeleiden ook bij het aanmeten van hulpmiddelen, zoals rolstoelen, zit- en ligortheses, spalken, loophulpmiddelen en aangepast schoeisel.
“We genieten van elk succes, hoe klein soms ook.”
Doordat de therapeut gespecialiseerd en ervaren is in de behandeling van mensen met een verstandelijke beperking is er veel mogelijk. Zo kan een therapeut zelfs helpen om gedragsproblematiek te beïnvloeden in combinatie met het werk van ortho-pedagogen en de cliëntbegeleiders. Er wordt gezocht naar de mogelijkheden van iemand en een fysiotherapeut geniet van elk succes, hoe klein soms ook.
Werken aan de omgeving
Zo’n 25 jaar geleden begon Ruud Reniers als fysiotherapeut bij S&L Zorg. Momenteel is hij teamleider Fysio- en Ergotherapie. Ruud: “Ons werk richt zich op de behandeling van een bewoner, maar grotendeels ook op de omgeving. Het heeft geen zin om maar een paar keer per week alleen bij de therapeut in een zaaltje oefeningen te doen. Een behandeling heeft pas effect als er dagelijks geoefend wordt. Veel bewoners bij S&L Zorg zijn niet in staat zelfstandig thuis oefeningen te doen volgens de instructie van de therapeut. Daarom geven wij ook instructies aan de omgeving van de bewoner: de begeleiders op de woning, dagbesteding, medewerkers Sport en soms ook verwanten. We starten in de zaal met een oefening onder begeleiding van de therapeut. Wij weten wat veilig kan en kunnen de grenzen opzoeken. Zodra een oefening goed lukt, kan deze herhaald worden tijdens het sporten of thuis onder begeleiding van een medewerker.”
“We werken vaak aan opbouw of aan het vertragen van afbouw. Bij opbouw probeer je iemand ‘beter’ te maken, vooruit te helpen. Maar in veel situaties gaat het om het vertragen van de achteruitgang en het minder mobiel worden. Gelukkig zijn er ook steeds meer middelen die ons bij ons werk helpen. Zo maakten we vroeger dertig keer een beweging samen met een bewoner en tegenwoordig kan iemand zelf veel vaker dezelfde beweging maken, bijvoorbeeld op een speciale fiets“, vertelt Ruud. Bij S&L Zorg zijn lang niet alle bewoners onder behandeling van een fysio-therapeut. Afhankelijk van het oordeel van de huisarts en/of fysiotherapeut en de mogelijkheden buiten een behandeling om (zoals sporten) wordt een inschatting gemaakt of een behandeling nodig is.
Verschil tussen fysiotherapeut en ergotherapeut
Bij S&L Zorg werken vier fysiotherapeuten en één ergotherapeut, dat is Jochem Kuzee. Wat is het verschil tussen die twee specialisaties? Jochem legt het uit: “Hoewel er veel raakvlakken zijn tussen fysio- en ergotherapie, is er ook een verschil. Bij fysiotherapie ligt de focus op het functioneren van botten, spieren en gewrichten. De fysiotherapeut richt zich tijdens de behandelingen vooral op het functioneren van het lichaam en waar dat fysiek verbeterd kan worden. Opnieuw leren lopen of bepaalde spieren weer leren gebruiken bijvoorbeeld. Bij ergotherapie ligt de nadruk op het handelen. Het voornaamste doel van de ergotherapeut is het (weer) mogelijk maken van het zelfstandig functioneren. De ergotherapeut observeert de patiënt bijvoorbeeld thuis of bij de dagbesteding. Op deze manier krijgt de ergotherapeut een goed beeld van de problematiek. Ergotherapeutische behandelingen kunnen bestaan uit methoden, zoals hulpmiddelen leren gebruiken of activiteiten weer leren uitvoeren. Er kan ook advies worden gegeven over het aanpassen van de omgeving, zodat iemand hier zo goed mogelijk de eigen vaardigheden in kan gebruiken. Vaak is ergotherapie gericht op het verbeteren van dagelijkse handelingen, zoals: het weer zo goed mogelijk zelf kunnen eten of aan kunnen kleden. Bij mensen met een verstandelijke beperking is het ook voor de fysiotherapeut nodig om oefeningen zo functioneel mogelijk aan te bieden. Om deze reden kunnen de behandelingen van de fysiotherapeut en de ergotherapeut bij S&L Zorg veel overeenkomsten hebben.”
Bij de behandeling van Lilian is de samenwerking tussen de verschillende specialisten bij S&L Zorg goed te zien en worden diverse aspecten van fysiotherapie ingezet. Jeanine Broos is de fysiotherapeut van Lilian: “Lilian woont al langer bij S&L Zorg en was altijd gewoon mobiel. Door een aandoening raakte ze die mobiliteit kwijt en moest ze ook nog geopereerd worden. We proberen Lilian nu stap voor stap weer mobiel te krijgen. Een lange weg, maar ze boekt een mooie vooruitgang.”
Om Lilian weer te laten staan en lopen moest de behandeling rustig opgebouwd worden. Gestart is met oefeningen in de zaal, daarna gecombineerd met het zwembad. “In het water hoef je maar 10% van je daadwerkelijke gewicht te dragen, dus oefenen gaat makkelijker. Toen de oefeningen onder controle waren, hebben de medewerkers Sport de oefeningen die Lilian bij ons geleerd heeft overgenomen. Ondertussen zijn wij weer verder gegaan in de zaal. Eerst voorzichtig staan en nu lukt langer staan al.“ Lilian lukt het al om dertig tellen te blijven staan, terwijl ze vooral met haar grootste passie: kermis, bezig is. Lilian heeft namelijk foto’s meegenomen van de kermis.
Na de brug wordt ze in een ingenieus looprekje getild, waar ze stapjes zet terwijl ze ook op een zadel zit. “We weten niet hoever Lilian zal herstellen, daarom werken we met kleine doelen die we steeds bijstellen als een doel is behaald. Nu is het doel bijvoorbeeld dat ze zich kan verplaatsen van bed naar rolstoel of van rolstoel naar de wc. Dan is straks de tillift niet meer nodig”, aldus Jeanine. Ook de woning wordt betrokken bij de behandeling. Begeleiders kunnen in de woning oefeningen herhalen. Even staan is een goede oefening, maar ook handig bij de verzorging. Jeanine: “De fysiotherapeut rekt in de zaal veilig de grenzen wat op. Net wat langer staan, en de eerste stapjes leren zetten.” Tijdens de behandeling is Jeanine continu in gesprek met Lilian. Later gaat ze ook op een MOTOmed: speciale trappers waarmee ze zittend in een stoel fietsbewegingen kan maken. Steeds stelt Jeanine Lilian op haar gemak. Tijdens het fietsen gaat er een film aan van de kermis in Vlissingen. Lilian is helemaal op haar gemak. Doordat de therapeut gespecialiseerd en ervaren is in de behandeling van mensen met een verstandelijke beperking is er veel mogelijk. Zo kan een therapeut zelfs helpen om gedragsproblematiek te beïnvloeden in combinatie met het werk van orthopedagogen en de cliëntbegeleiders. Er wordt gezocht naar de mogelijkheden van iemand en een fysiotherapeut geniet van elk succes, hoe klein soms ook.
